Recente schade aan Ruslands belangrijkste lanceerfaciliteit voor bemande ruimtevluchten bedreigt de toekomst van het Internationale Ruimtestation (ISS). Een kritieke ondersteuningsstructuur bij het Bajkonoer-kosmodroom, de enige locatie die bemande missies kan lanceren, is ingestort, waardoor het platform mogelijk voor twee jaar onbruikbaar wordt. Dit zorgt ervoor dat NASA voor een moeilijke keuze staat: hogere kosten en verantwoordelijkheid op zich nemen om het ISS operationeel te houden, of het risico lopen dat het ten onder gaat.
Het incident vond plaats nadat een Sojoez-ruimtevaartuig op 27 november met succes aan het ISS was gekoppeld. Bij inspectie na de lancering bleek een ingestorte ondersteuningsstructuur met meerdere niveaus, waardoor het lanceerplatform zelf werd beschadigd. Roscosmos beweert dat reparaties ‘in de nabije toekomst’ zullen plaatsvinden, maar onafhankelijke experts schatten dat de vertragingen kunnen oplopen tot twee jaar.
Waarom dit ertoe doet: Baikonoers lanceerplatform 6 is uniek. De andere faciliteiten van Rusland – Plesetsk en Vostochny – zijn ongeschikt voor bemande ISS-missies vanwege orbitale beperkingen of een gebrek aan infrastructuur. Dit creëert een single point of fail voor een project dat zijn einde al nadert.
Het ISS zou aanvankelijk in 2020 worden ontmanteld, maar uitbreidingen hebben het overeind gehouden. De huidige plannen roepen op tot gecontroleerde deorbitatie tegen 2030, met als hoogtepunt een vurige atmosferische breuk in 2031. Zonder Russische steun zou NASA de financiering aanzienlijk moeten verhogen of het ISS snel moeten laten verslechteren.
De VS hebben echter strategische prikkels om het ISS te laten functioneren. Zonder onmiddellijke vervangingen (commerciële stations of maanbases zijn nog jaren verwijderd) zou het stopzetten van de ISS-operaties de VS en Europa zonder orbitale onderzoeksfaciliteiten achterlaten, terwijl het Chinese ruimtestation floreert.
“Het zou er niet goed uitzien”, zegt ruimtedeskundige Davide Amato. “En er zijn zeker tonnen ongelooflijk onderzoek mogelijk gemaakt door dat platform, dus dat zou een enorm verlies zijn.”
Het ISS is ontworpen om internationale samenwerking te vereisen: het Russische segment zorgt voor cruciaal orbitaal onderhoud, terwijl het Amerikaanse segment stroom levert. Geen van beide kan zelfstandig opereren. De spanningen tussen Rusland en het Westen, vooral sinds 2014, hebben deze onderlinge afhankelijkheid gecompliceerd.
Als Rusland zich volledig terugtrekt, zou NASA de verantwoordelijkheid moeten nemen voor drijfgas, voorraden en mogelijk het Russische orbitale segment zelf. Begrotingsbeperkingen vormen al een uitdaging. Roscosmos heeft nog geen commentaar gegeven op de omvang van de schade, en ESA/CSA hebben niet gereageerd op vragen.
NASA-woordvoerder Jimi Russell bevestigde de voortdurende coördinatie met Roscosmos, maar weigerde noodplannen te bespreken. De Dragon-capsule van SpaceX biedt een alternatieve lanceringsoplossing, waarmee mogelijk de Amerikaanse afhankelijkheid van Rusland, die bestond na de pensionering van de Space Shuttle, ongedaan kan worden gemaakt.
Hoewel logistiek complex, zou NASA de lanceringsoperaties kunnen verschuiven naar SpaceX. Het grotere probleem zou het behoud van het Russische orbitale segment zijn, waarvoor gespecialiseerde training nodig is die momenteel alleen Roscosmos-kosmonauten bezitten.
Uiteindelijk dwingt de situatie een besluit af: investeren om het ISS te behouden, of het in verval laten raken. De geopolitieke implicaties en wetenschappelijke verliezen wegen zwaar op de uitkomst.
