De Thwaites-gletsjer, vaak de “Doomsday-gletsjer” genoemd vanwege zijn potentiële impact op de mondiale zeespiegel, ondergaat snelle veranderingen. Een nieuwe studie onthult groeiende zorgen over een kritische drijvende uitbreiding van deze gletsjer, de Thwaites Eastern Ice Shelf (TEIS), en de versnelde destabilisatie ervan. Het begrijpen van deze veranderingen is van cruciaal belang omdat de toekomst van deze gletsjer een sleutelfactor blijft bij het voorspellen van de toekomstige zeespiegelstijging.
TEIS: een stabiliserende kracht onder druk
TEIS wordt aan de noordelijke rand gedeeltelijk ondersteund en verankerd door een belangrijk ‘vastzetpunt’. Dit punt fungeert als buffer en voorkomt dat de ijsplaat snel uit elkaar valt en in de oceaan terechtkomt. De afgelopen twintig jaar zijn er echter geleidelijk breuken ontstaan en uitgebreid rond een grote breukzone die zich stroomopwaarts van dit pinpunt bevindt.
Een gedetailleerde blik op de verzwakking van ijsplaten
De studie, gepubliceerd in het Journal of Geophysical Research: Earth Surface, geeft een gedetailleerd verslag van hoe de TEIS de afgelopen twintig jaar geleidelijk aan uiteengevallen is. Onder leiding van Debangshu Banerjee, recent afgestudeerd aan het Center for Earth Observation Sciences (CEOS), omvatte het onderzoek samenwerking met Dr. Karen Alley (assistent-professor, CEOS) en dr. David Lilien (assistent-professor, Indiana University Bloomington en voormalig onderzoeksmedewerker bij CEOS). Het team profiteerde ook van de expertise van gerenommeerde glaciologen zoals Dr. Ted Scambos, Dr. Martin Truffer, Dr. Adrian Luckman en Dr. Erin Pettitt.
De evolutie van fracturen volgen
De studie maakt deel uit van het TARSAN-project (Thwaites-Amundsen Regional Survey and Network), een onderdeel van de International Thwaites Glacier Collaboration (ITGC). De ITGC is een grootschalige, gezamenlijke VS-VK-organisatie. initiatief gewijd aan het onderzoeken van de processen die verandering in de Thwaites-gletsjer aandrijven.
Door twee decennia (2002-2022) aan satellietbeelden te analyseren, de snelheid van de ijsstroom te meten en GPS-gegevens van de ijsplaat vast te leggen, heeft het team de ontwikkeling van breuken binnen de TEIS-schuifzone in kaart gebracht en hoe deze zich verhouden tot veranderingen in het ijsgedrag. Hun bevindingen geven aan dat de langzame vorming van deze breuken ervoor zorgt dat de plank loskomt van zijn vastzetpunt. Deze onthechting versnelt op zijn beurt de ijsstroom stroomopwaarts en verzwakt de algehele stabiliteit van de plank.
Vier stadia van destabilisatie en een feedbackloop
De onderzoekers identificeerden vier verschillende fasen in het proces van verzwakking van de ijsplaten en onthulden twee belangrijke inzichten.
- Fractuurontwikkeling in twee fasen: Aanvankelijk vormden zich lange breuken die parallel liepen aan de richting van de ijsstroom. Later ontwikkelden zich kortere breuken die loodrecht op de beweging van het ijs stonden.
- Een positieve feedbacklus: Het onderzoek heeft bewijs gevonden voor een zichzelf versterkende cyclus: breuken verzwakken de ijsplaat, wat leidt tot een versnelde ijsstroom, waardoor verdere breuken en verzwakking ontstaan. Deze cyclus heeft de desintegratie van het schap de afgelopen jaren versterkt.
Vastzetpunt wordt destabiliserend
De studie benadrukt een cruciale verschuiving: een ooit stabiliserend pinpunt is geleidelijk een aanjager van instabiliteit geworden via vier duidelijke fasen. Dit patroon van desintegratie van ijsplaten kan dienen als een waarschuwing voor andere Antarctische ijsplaten die vergelijkbare tekenen van verzwakking vertonen.
Het voortdurende verlies van deze drijvende ijsplaten zou de bijdrage van de Antarctische ijskap aan de stijgende zeespiegel aanzienlijk kunnen vergroten. Het begrijpen van deze dynamiek is van cruciaal belang voor nauwkeurigere voorspellingen en paraatheid tegen de gevolgen van klimaatverandering.
